List #3872
[Ioannes DANTISCUS] do [Samuel MACIEJOWSKI]Heilsberg (Lidzbark Warmiński), [1539-08-01]
Regest polski:
Dantyszek nie jest zadowolony z nominacji Jana Sokołowskiego na kasztelanię elbląską. Uważa, że sprawa ta wzięłaby lepszy obrót, gdyby nie choroba adresata.
Dantyszek apeluje, by Maciejowski zadbał o zdrowie i nie obciążał się nadmiernie na niedawno objętym urzędzie kanclerskim. Przyjął bez zdziwienia brak skuteczności swojej rekomendacji dla adresata. Dziękuje za obietnicę wsparcia przeciw ludziom, którzy go zniesławiają.
Nawiązując do wcześniej przesłanych informacji, Dantyszek przypomina o niegodnym potraktowaniu biskupa chełmińskiego [Tiedemanna Giesego] przez pewnych jego krajan, a zwłaszcza przez wojewodę chełmińskiego [Jana Luzjańskiego]. Sprawę tę zarówno adresatowi, jak i królowi obszernie opisuje także Giese. Dantyszek prosi o wsparcie w tej kwestii. Informuje o przesłaniu przez Giesego wzorów, według których chciałby on, by sporządzone zostały królewskie poruczenia na najbliższy sejm [pruski], należące do nich pozwy i mandat przeciwko szlachcicowi z Ziemi Dobrzyńskiej [Moszczyńskiemu], który z jednej z biskupich wsi gwałtem uprowadził chłopa wraz z całym jego dobytkiem.
W związku z nawrotem zarazy w Ziemi Chełmińskiej, Toruniu i w sąsiednich miasteczkach Dantyszek nie jest pewien, czy sejm [pruski] zbierze się w dniu św. Michała [29 września]. Spodziewa się raczej eskalacji zarazy, gdyż trwają właśnie jarmarki gdańskie. Nawet wtedy, gdy zmieni się miejsce obrad na bezpieczniejsze, chorobę rozsiewać będą strony procesowe przybywające na zjazd z zainfekowanych terenów.
Dantyszek prosi, by Maciejowski zawiadomił króla, że przyjął zaproszenie księcia [Albrechta Hohenzollerna] na ślub córki swojego ochmistrza [Melchiora von Kreytzen]. Przy tej okazji mają przedyskutować sprawy dotyczące stosunków sąsiedzkich. Dantyszkowi nie wypadało odmówić, lecz martwi się, że wyjazd ten sprowokuje kolejne pomówienia na dworze.
Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
Publikacje:
| ||||||||
Tekst + aparat krytyczny + komentarz Zwykły tekst Tekst + komentarz Tekst + aparat krytyczny Ekscerpty dotyczące podróży Dantyszka
Reverende Domine, frater et [amice carissime et honorande].
Dominationi Vestrae Reverendae precor ... navatam Dominatonis Vestrae Reverendae ex ... ipsa intellexi, pro qua omnes ... castellanatus Elbingensis adeo sit ... dedecuisset morula quaedam in ea praesertim re ... momenti habetur castellanus iste, qui hunc nov... solus dissonat sententiisque fere omnium reluctatur et hoc nu... ...do quodam impetu similiorem sibi apud nostrates reperire non potuit dignum p... operculum etc. Prius nobis negotium fuit cum uno, in posterum de eadem cera et fari[na] cum duobus. Quam inde respublica habitura est utilitatem, aliquando docebit exitus. Adversam valetudinem Dominationis Vestrae Reverendae in causa fuisse existimo, quod adeo repente, praeter aulae usum, satis non apte collocata fuerit haec dignitas. Ad dignos non sit haec properatio. Sed de iis et in aurem hactenus.
Deo gratia, qui nobis Dominationem Vestram Reverendam salvam restituit. Quam ut sic longissimo tempore conservet, intime oro. Ceterum, mi Domine carissime, adnitendum curandumque esset, ne se in huius officii principio pluribus, quam humeri ferre valeant, oneret negotiis sollicitudinibusque non parum salut[i] noxiis, illius diffinitionis veteris memor, quam olim a reverendissimo domino meo Creslao, episcopo Vladislaviensi, regni cancellario audivi, cancellariatum nempe esse dulcis vitae exinanitionem. Cautior itaque, quam prius, habenda est Dominationi Vestrae Reverendae valetudinis suae ratio temperamentumque adhibendum in omnibus, ne quid nimis etc.
Quod commendatio mea non admodum accepta fuerit, ob id aequiore animo fero, quod ab aliis prius maioribus me in rebus iustissimis et reipublicae commodis facta non semel repudiationem repperit. Continuissem quidem me, quemadmodum et cor praesagiebat, si amor in Dominationem Vestram Reverendam reprimi potuisset, qui hoc ipsum, quod a me factum est, vehementia non modica extorsit. Boni itaque suscipiat, oro, quod bona et amica mens suggessit. Prodesse certe, obesse nolui, divina nihilosecius voluntas, quam non obscuris argumentis Dominationi Vestrae Reverendae propitiam esse nosco, irritis etiam osoribus fiet.
Patrocinium suum, quod mihi contra eos, qui me calumniari solent, offert, adeo gratum est, cum exspectationi meae et in re praesenti iam non semel integerrime mihi responderit, ut quid gratius esse valeat, non facile a me inveniatur pro eoque gratias numquam intermorituras habeo sicque me vicissim erga Dominationem Vestram Reverendam geram, ne quid umquam, quod sibi a me praestari velit, desiderare merito possit. Hocque non aulic{a}e etc.
In novissimis scripseram, quibus indignis modis reverendissimus dominus Culmensis a quibusdam nostratibus, et maxime a palatino Culmensi, homine crudiore, quam officio, quod administrat, convenit, habeatur et tractetur. Qua in re serenissimae maiestati regiae et Dominationi Vestrae Reverendae copiosius scribit. Proinde, ut huic praesuli inter nostri ordinis praelatos carissimo iuxta et eruditissimo in omnibus Dominatio Vestra Reverenda adsit. De quibus ad serenissimam maiestatem regiam retulit, quantum possum, rogo impensius. Mittit formulas, quibus conscribi petit commissionem regiam ad conventum nostrum proxime futurum, citationes praeterea ad commissionem pertinentes mandatumque contra eum nobilem ex terra Dobrinensi, qui violenta manu omni iure contempto ex quadam eius villa colonum unum cum omnibus, quae habuit, praedonum more abstulit, quemadmodum ex formulis Dominatio Vestra Reverenda latius agnoscet. In iis conficiendis litteris regiis ne gravetur, quae ... [Dominatio Vestra] Reverenda operam impendere, ut ea[r]um auctoritate id possit assequi ... eius, quibus hic episcopatus nostri sunt dotati iurisdictioque, qua [me]rito utitur, deposcunt, ne deinceps ad similes inferendas violenti[as] ... hominibus grassandi pateat iter liberius. Quicquid ea in re favor[is] ... ...volentia reverendissimo domino Culmensi c...rit aeque gratum immo et gratius ... [Dominatio Vestra] Reverenda commodaret.
Quam diutissime incol[umem] ...atus sui feliciorem esse summopere cupio.
Ex Heilsberg, ... [anno] Domini MDXXXIX.
Postscript:
De conventu nostro, si pro festo divi Michaelis coibit, plane adhuc apud me incertum est, adeo pestis denuo in terra Culmensi, Thoroniae et in propinquis oppidulis grassari coepit verendumque est, post instantes nundinas Gdanenses, unde semper infectio haec ob variarum gentium, quae ibi confluit, multitudinem, fit apud nostrates vehementior, ne latius ac durius saeviat. Quod si etiam locum salubrem eligerimus, ab eo tamen non possunt arceri, qui vel vocati, vel qui alios in causis suis citarunt, ex viciniis pestilentibus adveniunt . Ii contagium secum adferentes in omnes virus diffundere solent. Quod igitur scribo temporius, si forsan ob id comitia nostra iterum impedirentur, ne gravius serenissima maiestas regia ferret, a Dominatione Vestra Reverenda ex hac mea significatione praemonita.
Accedit et aliud, quod per Dominationem Vestram Reverendam serenissimam maiestatem regiam scire velim. Invitavit me pro festo divi Bartolomei vicinus meus, illustrissimus dominus dux, ad filiae magistri curiae suae nuptias, eo potissimum, ut mecum de multis ac utrimque necessariis rebus ad bonam vicinitatem pertinentibus colloqueretur. Negare non potui, promisi me venturum , licet multo redimere cupiam, ut hoc gaudio carere possim, ne itaque quispiam sit (quemadmodum iniqui delatores mihi non desunt), qui hunc congressum aliorsum, atque res habet, interpretetur, deducendum hoc in notitiam serenissimae maiestatis regiae per Dominationem Vestram Reverendam existimavi. Quam plurimum oro in eo se praebeat facilem. Sciet paulo post serenissima regia maiestas et Dominatio Vestra Reverenda, quid in iis choris, qui iampridem me rude donarunt, egerimus etc.